هویت جنسی از جمله پارامتر‌های مهم ارزیابی فرد از خودش یا همان خودانگاره است. فرهنگ و شرایط اجتماعی نقش بسیار مهمی در شکل دادن به هویت جنسی افراد دارند. انگار در هر کشوری یک سری قوانین نانوشته وجود دارد که بر اساس آن‌ها از جنسیت‌های مختلف، انتظارات متفاوتی می‌رود.
گویی چنین انتظاراتی به نقش جنسی افراد تبدیل می‌شود یعنی نقشی که حتما متناسب با جنسیتشان باید ایفا کنند. البته این نقش جنسی با گذر زمان و تغییرات در جامعه و کشور‌ها تغییر می‌کند و یک چارچوب ثابتی ندارد؛ اما بحث اصلی من در اینجا در رابطه با همین هویت جنسی و تاثیر آن بر رفتار مصرف کننده است.
من نمیدانم و فکر می‌کنم هنوز تحقیقات هم به درستی نمی‌دانند که این نقش‌های جنسیتی برگرفته از ذات آدمی است یا محیط تاثیر بسیار مهمی در شکل‌گیری آن دارد. نیازی هم به دانستن این موضوع نیست! مهم نتیجه‌ای است که ما میبینیم. نتیجه هم این است که جنسیت‌های مختلف، رفتار مصرفی متفاوتی را از خود نشان می‌دهند. قطعا همه‌ی شما تفاوت مردان و زنان را در رفتارهای مصرفی دیده‌اید و اصلا یکی از مهم‌ترین بخش‌بندی‌های بازار همین بخش‌بندی جنسی است چرا که بازاریاب‌ها می‌خواهند رفتارهای هر جنسیت را به طور خاص بررسی کنند. این‌ها نشان می‌دهد که جنسیت و هویت جنسی، نقش مهم و به سزایی در رفتار مصرف‌کننده دارد و باید آن را جدی گرفت.
محصولاتی مختص یک جنس خاص
احتمالا شما هم اگر اندکی در این باره بیندیشید شاید به این نتیجه برسید که بسیاری از محصولات، مختص یک جنس خاص هستند. چرا چنین چیزی رخ می‌دهد ؟ آیا واقعا این تفاوت‌های بیولوژیکی ( مثل تفاوت هورمونی ) سبب ایجاد رفتارهای متفاوت مصرف می‌شود یا نقش فرهنگ و اجتماع در این تفاوت بسیار گسترده است. من دومی را موثرتر می‌دانم و باید بگویم حتی نقش بازاریاب‌ها هم در این زمینه بسیار پررنگ است!
نمیدانم می‌دانید یا نه اما این حاصل تلاش بازاریاب‌ها بود که در حال حاضر رنگ صورتی به عنوان رنگی دخترانه و رنگ آبی به عنوان یک رنگ پسرانه شناخته می‌شود! بازاریاب‌ها می‌توانند محصولات را به جنسیت خاصی نسبت دهند و آن‌را با ویژگی‌های مد نظرشان همراه کنند. همین اتفاقات در گذر زمان می‌تواند فرهنگی را شکل دهد و در ادامه به عنوان معیارهایی برای جنسیت‌های مختلف مورد استفاده قرار بگیرد.
شاید برایتان جالب باشد که جدیدا محصولی طراحی شده است به نام epad famme این محصول یک تبلت کاملا زنانه است. حال می‌دانید قابلیت این تبلت چیست؟ رنگ‌های صورتی در این سمت و آن سمتش موج می‌زند و بر روی آن به صورت پیش‌فرض اپلیکیشن‌های یوگا، خرید، کاهش وزن و شپزی نصب است! دقیقا می‌توان فهمید که جنسیت زن برای افراد آن جامعه یادآور چه چیزهایی است! که این اتفاق به نظر من توهین آمیز و غلط است. چه برای زنش چه برای مردش!
نقش زن در رفتار مصرف‌کننده
شاید بتوان گفت بسیاری از عقاید سنتی که درباره‌ی زن‌ها و نقش زن در جامعه وجود داشته، رنگ باخته‌اند و جای خود را به عقاید نوتری داده‌اند. برای مثال قطعا بازاریاب‌ها نمی‌توانند در سال ۲۰۲۰ حول موضوع در خانه ماندن زن‌ها مانور دهند! در کنار همه‌ی این‌ها نقش زن در خرید و مصرف بسیار پررنگ است. زنان معمولا تاثیرگذار اصلی برای خرید هستند و در بسیاری از مواقع مدیریت مالی خانواده را نیز برعهده دارندو همچنین زنان معمولا برای خرید و استفاده از یک محصول تحقیقات بیشتری به عمل می‌آورند و به تبع آن، وفاداری بیشتری را نسبت به محصول یاد شده از خود نشان خواهند داد. بنابراین همانطور که فیلیپ کاتلر در کتاب بازاریابی نسل چهارم می‌گوید، به هیچ عنوان نباید نقش زن را در مصرف نادیده گرفت و اصلا توصیه می‌کنند که در پیام‌ها بازاریابی توجه ویژه‌ای به زنان و خواسته‌های آنان شود.
یادتان باشد این موضوع نیز بسیار وابسته به فرهنگ هر کشوری است. در ایران اگر در تبلیغ‌ها بر روی استقلال مالی زن مانور دهید ممکن است به موفقیت برسید اما امکان دارد در فرهنگ دیگر چنین موضوعی ( حتی برای زنانش ) پذیرفته نباشد. پس در این مورد نیز تقلید کورکورانه از نمونه‌های خارجی ممکن است نتیجه‌ی مطلوبی نداشته باشد. مراقب باشیم!
نقش مرد در رفتار مصرف کننده
احتمالا در فرهنگ ما به مرد‌ها ویژگی‌های خاصی نسبت داده شده است. این را می‌توان در کلام جاری میان مردم یا در رفتار‌هایشان مشاهده کرد. جالب است بدانید که بازاریاب‌ها نیز تا جایی که بتوانند به صورت زیرپوستی بر روی این مفاهیم مانور می‌دهند تا افراد بیشتری را به خود جذب کنند ( مفاهیمی مانند صلابت، قدرت، تکیه‌گاه بودن، قاطعیت و .. ) اینکه این کار درست است یا نه را کمی بعدتر خدمتتان می‌گویم.
نظر شخصی بنده : از دخالت دادن جنسیت پرهیز کنید!
چیزی که خدمتتان عرض خواهم کرد یک نظر کاملا شخصی است. به نظرم اصلا در تبلیغ‌هایتان وارد این موضعات نشوید چرا؟ چون اولا که به نظر من این ویژگی‌ها و تصوراتی که در مورد جنسیت خاص وجود دارد غلط اندر غلط است! دوما اینکه با گسترش شبکه‌های اجتماعی و توانایی مردم در نظر دادن درباره‌ی موضوعات مختلف و وایرال شدن محتوا، تبلیغی که چنین مضمونی داشته باشد بسیار پر ریسک است. قطعا در مورد تبلیغتان صحبت خواهد شد و به باد انتقاد هم گرفته خواهید شد. پس پینهاد می‌کنم از این تبلیغ‌ها پرهیز کنید و به ویژگی‌های انسانی فارغ از جنسیتش بپردازید. یا اگر می‌خواهید به جنسیتی خاص بپردازید باز هم ویژگی‌هایی که به او نسبت می‌دهید را منحصر به جنس او نکنید! سعی کنید درباره ی نقش‌ها مهم و پذیرفته‌شده‌ای مانند نقش مادر، پدر و همسر حرف بزنید و مثبت به ماجرا نگاه کنید.
این گونه هم حس خوبی را در مردم جاری می‌کنید و هم از دعوا‌های احتمالی دوری خواهید کرد. نظر شما چیست؟
